Herderstasje - Capsella bursa-pastoris
“What’s in a name?” Herderstasje staat hoog in mijn top 10- lijstje, al was het maar omwille van de naam alleen al. Wie verzon ooit zo’n sprekende naam voor dit plantje. De naam herderstasje dankt de plant aan de gelijkenis van de hauwtjes met de tas die herders vroeger meenamen in het veld. Capsella komt uit het Latijn en betekent zakje of tasje. Bursa is eveneens Latijn en betekent zak of beurs en pastor is herder.
“What’s in a name?” Herderstasje staat hoog in mijn top 10- lijstje, al was het maar omwille van de naam alleen al. Wie verzon ooit zo’n sprekende naam voor dit plantje. De naam herderstasje dankt de plant aan de gelijkenis van de hauwtjes met de tas die herders vroeger meenamen in het veld. Capsella komt uit het Latijn en betekent zakje of tasje. Bursa is eveneens Latijn en betekent zak of beurs en pastor is herder.
 |
| Herderstasje - Capsella bursa-pastoris |
Daarenboven kent de plant nog een aantal andere volkse namen zoals tasjeskruid, vlekkruid, tuinlepeltje, ons-herennageltje, ganzentongetjes, eendenpootjes, hartekenskruid en lepeltjesdief. Dat laatste houdt verband met het kinderrijmpje: “Lepeldief, lepeldief, heeft zijn vader en moeder niet lief!”, waarmee kinderen elkaar plagen al ze elkaar een hauwtje laten plukken.
Herderstasje behoort tot de kruisbloemigen en is zowat overal te vinden: in tuinen, langs wegen, op braakliggende gronden, op oude muren, puin en zelfs tussen straatstenen.
Hoewel het reeds lang bekend is was de soort in de oudheid en de Middeleeuwen slecht omschreven. In de 16de eeuw vatte Pietro Andrea Mattioli (1501-1577) het oordeel van zijn tijd aldus samen: “Het is een goed middel tegen bloedingen”. In het Cruijdeboeck (1554) wordt het “Van Teskens cruyt” genoemd.
Het is inderdaad vaatvernauwend, bloedstelpend, laxerend en versterkt de darmwanden.
Kruidenthee van de plant kan gebruikt worden bij overvloedige menstruatie, bloedende aambeien, neusbloedingen en bloedingen van het tandvlees; om ingewandsspieren te verstevigen bij verslapping van de peristaltiek. Vroeger werd het ook gebruikt om weeën op te wekken tijdens een baring.
(Bron: Genezende planten, Bruno Vonarburg, Artis-Historia, 1987)
“Herderstasch mag in geen huis ontbreken wegens zijn voortreffelijkheid.” Dit schrijft Broeder Aloysius (leerling van de beroemde Monseigneur Kneipp) in zijn standaardwerk “Troost der zieken” (1911). Hij beschrijft hierin ruim 300 geneeskrachtige planten met een grote verzameling huismiddelen van allerlei aard. Herderstasje is inderdaad een probaat middel tegen bloedingen.
(Bron: Genezende planten, Bruno Vonarburg, Artis-Historia, 1987)
“Herderstasch mag in geen huis ontbreken wegens zijn voortreffelijkheid.” Dit schrijft Broeder Aloysius (leerling van de beroemde Monseigneur Kneipp) in zijn standaardwerk “Troost der zieken” (1911). Hij beschrijft hierin ruim 300 geneeskrachtige planten met een grote verzameling huismiddelen van allerlei aard. Herderstasje is inderdaad een probaat middel tegen bloedingen.
Als bewijs geeft hij het volgende voorbeeld:
“Een heer had een hevig neusbloeden; al wat men aangewend had, scheen niets te baten; men vreesde voor zijn leven. Geen raad wetende, kwam men beangstigd tot mij. Ik raadde het kruidje Herderstasch aan: men hechtte geen geloof aan mijn woorden, daar men het reeds tevergeefsch beproefd had. Ik vermoedde aanstonds, dat men verouderde kruiden gebruikt had, liet een sterk aftreksel klaar maken, dit den patiënt opsnuiven en tevens een kopje innemen. Bijna ogenblikkelijk hield het bloeden op.”
“Een heer had een hevig neusbloeden; al wat men aangewend had, scheen niets te baten; men vreesde voor zijn leven. Geen raad wetende, kwam men beangstigd tot mij. Ik raadde het kruidje Herderstasch aan: men hechtte geen geloof aan mijn woorden, daar men het reeds tevergeefsch beproefd had. Ik vermoedde aanstonds, dat men verouderde kruiden gebruikt had, liet een sterk aftreksel klaar maken, dit den patiënt opsnuiven en tevens een kopje innemen. Bijna ogenblikkelijk hield het bloeden op.”
Hildegard von Bingen gebruikte het herdertasje als een bloedstelpend middel bij o.a. bloedneuzen. Tijdens de Middeleeuwen werd het tegen kiespijn gebruikt. Men geloofde dat als de patiënt het takje van het herdertasje links in de hand hield de bloeding van het rechterneusgat zou verdwijnen en omgekeerd.
Tijdens de 1ste WO werd het herderstasje als het ware herontdekt. Gezien het grote tekort aan medicijnen en planten, moesten de dokters en deskundigen op zoek naar alternatieven, vandaar dat het herderstasje plots weer geliefd werd.
In de volksgeneeskunde geloofde men dat kinderen die nieuwe tandjes kregen, de plant rond hun hals moesten hangen.
In de volksgeneeskunde geloofde men dat kinderen die nieuwe tandjes kregen, de plant rond hun hals moesten hangen.
Fytotherapeutisch wordt het ook gebruikt bij gal- en nierziekten.
Inwendig: Het herderstasje werkt regulerend op bloedsomloop en bloeddruk. Dit betekent dat bij diegene met een te lage bloeddruk de bloeddruk zal verhogen en omgekeerd. De plant helpt ook bij hevige menstruele bloedingen en bij bloedingen na een bevalling.
Inwendig: Het herderstasje werkt regulerend op bloedsomloop en bloeddruk. Dit betekent dat bij diegene met een te lage bloeddruk de bloeddruk zal verhogen en omgekeerd. De plant helpt ook bij hevige menstruele bloedingen en bij bloedingen na een bevalling.
Verder is het herderstasje ook werkzaam bij maagpijn, wekt de eetlust op en stimuleert de spijsvertering. Ook zou het spierversterkend werken en helpen bij bekkeninstabiliteit.
Uitwendig: Het herderstasje kan worden gebruikt in een zalf of tinctuur bij bloedende verwondingen.
Let op! Nooit gebruiken tijdens de zwangerschap. Mensen die in het verleden nierstenen hebben gehad moeten voorzichtig zijn met het gebruik van dit kruid. Dit kruid is in welke bereidingsvorm dan ook niet langer dan een jaar houdbaar. De hele plant inclusief de wortel, oogsten voordat de zaden rijp zijn. Slechts gebruiken onder toezicht van een arts! Het is een uitstekend middel tegen het stoppen van inwendige bloedingen van uterus, nieren, longen en maag. Te veel van dit kruid kan verlammend werken op het centraal zenuwstelsel.
Bij gebruik van een te grote hoeveelheid kunnen vergiftigingsverschijnselen optreden. Planten die op vochtige plaatsen groeien, worden vaak aangetast door de schimmel (Cystopus candidus) die een witte laag op de planten vormt. Zulke exemplaren mogen niet worden verzameld.
(Bron: http://plantaardigheden.nl/p…/beschr/gonnve/herderstasje.htm)
Bij gebruik van een te grote hoeveelheid kunnen vergiftigingsverschijnselen optreden. Planten die op vochtige plaatsen groeien, worden vaak aangetast door de schimmel (Cystopus candidus) die een witte laag op de planten vormt. Zulke exemplaren mogen niet worden verzameld.
(Bron: http://plantaardigheden.nl/p…/beschr/gonnve/herderstasje.htm)
Het gebruik van Herderstasje als voedsel gaat tenminste 8000 jaar terug. De bloemen en de zaadbeursjes zijn geschikt als mild-pittige eetbare versiering. De bloemknoppen en het bovenste deel van de bloemstengel vormen van maart tot juni een malse bakgroente of een pittige toevoeging aan salades. Je kunt ze ook marineren in notenolie en zout.
De malse bladeren en zachte scheuttoppen kun je van maart tot juni als gestoomde groente of als spinazie bereiden. Je kunt ze echter ook oor salades snijden of rauw op brood en pizza serveren. Het bladrozet wordt soms gebruikt in salades in het voorjaar. Het smaakt pittig en mosterdachtig. Het bezit een aparte smaak: je moet ervan houden!
Het hele Herderstasje zit bovendien boordevol gezonde stoffen, verschillende aminozuren, verder Vitamine A, B1, B2, B3, C en K en het bevat veel mineralen: kalium, calcium, natrium, fosfor en ijzer.
De bladeren kunnen gedroogd worden om er later thee van te zetten De smaak doet een beetje denken aan tuinkers en rucola. De wortel smaakt naar gember (bron: Eetbare wilde planten, ISBN 978-90-77463-25-3, pg 159)
Belangrijke disclaimer:
“Wilde planten in Brugge” kan niet aansprakelijk gesteld worden voor aanspraken die voortkomen uit de verkeerde determinatie van een kruid of het verkeerde gebruik ervan in de ruimste zin van het woord.
Dit artikel vervangt niet het deskundig advies van een arts of een erkend phytotherapeut. Wees steeds voorzichtig met het gebruik van kruiden.
“Wilde planten in Brugge” kan niet aansprakelijk gesteld worden voor aanspraken die voortkomen uit de verkeerde determinatie van een kruid of het verkeerde gebruik ervan in de ruimste zin van het woord.
Dit artikel vervangt niet het deskundig advies van een arts of een erkend phytotherapeut. Wees steeds voorzichtig met het gebruik van kruiden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten